-
K.a. 80.000tik 10.000ra urte arteko aroan gizakiak han bizi izan zirela uste dute adituek. Labar-pinturak utzi zituzten, eta tresna eta tamaina txikiko artelan ugari ere bai. -
Sorginaren Txabola Arabako Elvillar herrian kokaturik dagoen trikuharria da. Bederatzi harlauzez eta estalkia eratzen duen lauzaz osatua dago. Hiru harlauza handik estalkia egiten duen harlauzari eusten diote. Pasabidea bost harlauzez osatua dago. Trikuharria aurkitu zutenean estalkiz egiten duen lauza hirutan zegoen hautsita. -
Ilarritako harrespilak edo Okabeko harrespilak Okabe mendiaren magalean (Lekunberri, Nafarroa Beherea) kokaturik dauden harrespilak dira. Burdin Aroan daude dataturik eta inguruan hogei bat aurki daitezke. 1956ko abenduaren 19an monumentu historiko izendatu zuten. -
La Hoya izenez ezagutzen den herrixka edo aztarnategia, eta Euskadiko OndarearenGuardia udal-barrutian (Araba) dago, herri horretatik 700 bat metrora, lehen El Torreon zeritzan leku edo muinoan. -
Gure lurraldean agertu den hilarri zaharrenetakoa da. -
Oiasso Antzinako Erromaren garaian baskoien portu-hiria zen, Bidasoaren bokalean, gaur egungo Irungo hirigunean (Gipuzkoa) kokatua eta salerosketa eta garraio gune garrantzitsua zen. -
Gorpuak erre ondoren, errautsak errauts-ontzietan sartzen zituzten. -
Andre Mariaren Jaiotzaren parrokia-eliza. Erretaula nagusia XVIII. mendekoa da. Catalina de Aberasturi andreak hartu zituen bere gain horren kostuak, 1702an. Atari neoklasikoa du elizak, arku molduradunekin, hiru baoko portada -ateburuekin-, Erdi Aroko bataiarria eta XVIII. mendeko dorrea. -
La Hoya izenez ezagutzen den herrixka edo aztarnategia, eta Euskadiko Ondarearen Guardia udal-barrutian (Araba) dago, herri horretatik 700 bat metrora, lehen El Torreon zeritzan leku edo muinoan. -
Neolito-Metal Aroko bizileku ohikoena zen. Etxe mota hura eraikitzeko, lehenbizi zorua prestatzen zen, ondoren, bueltan zurezko zutoinak jartzen zituzten, horretarako propio egindako zuloetan eta haiei eutsita gainean lastozko teilatua jartzen zen. Etxola-hondoek oin forma biribila edo biribilkara izaten zuten eta inguruko materialez eraikitzen ziren: lurrez, zurez, harriz, lastoz, etab.