-
Lehen garaietan eguraldi hotzetik babesteko haitzuloetan bizi izaten ziren gizakiak.K.a. 80.000tik 10.000ra urte arteko aroan gizakiak han bizi izan zirela uste dute adituek. Labar-pinturak utzi zituzten, eta tresna eta tamaina txikiko artelan ugari ere bai. -
Gorpuak ehorzteko monumentu megalitikoa.Bederatzi harlauzez eta estalkia eratzen duen lauzaz osatua dago. Hiru harlauza handik estalkia egiten duen harlauzari eusten diote. Pasabidea bost harlauzez osatua dago. Trikuharria aurkitu zutenean estalkiz egiten duen lauza hirutan zegoen hautsita. -
Menhirrak biribilean ezarrita eraikitzen zuten monumentu megalitikoa.Harrespil edo cromlech asko isolaturik agertzen dira, baina Ilarritako harrespilak bereziak dira, 26 harrespil baitaude elkarrekin -
Gorpuarekin batera hainbat objektu ehorzten zituzten. -
Etxe handiak eta dotoreak eraiki ziren, terma eta guzti.Termak garrantzi handia izan zuten erromatarren garaian eta pribatuak nahiz herrikoak izan zitezkeen. Denborarekin bilerak eta bizitza soziala egiteko gune bilakatu ziren. -
Gure lurraldean agertu den hilarri zaharrenetakoa da.
Hilarria hildakoen oroitzapenezko monumentu bat da, gehienetan gorpua kokatua dagoen gainean ezarria. Horregatik, hilerrietan daude sarrien, nahiz eta bakandurik ere agertzen diren. -
Erromatarrek itsas-merkataritzan oinarritutako hiri nagusi bat eraiki zuten gaur egungo Irunen. -
Gorpuak erre ondoren, errautsak errauts-ontzietan sartzen zituzten. -
Herrietan antolatzen hasi ziren, etxeak harresiz inguratuta. -
Hegoaldeko lurraldeetako etxebizitza sendoetan bizitzen hasi ziren, ibiltari izateari utzita.