-
Eislebenen jaio zen (Turingia)
Prestakuntza zorrotza
Bizitza arrunteko anaiak
Erfurteko Unibertsitatea
Filosofia 1505ean
1506 erlijio-bizitzaren alde egin zuen
Erfurteko San Agustinen Eremitetako ordena
1507 ordenatu zen
1512, teologian doktorea
1513, filosofia eta teologiako irakaslea Wittenbergen (Saxonia). -
Zurich → Sakramentariak
Zuricheko katedraleko kalonjea, humanista eta Luteroren jarraitzailea, baina urrundu egin zen. -
Inglaterrako erregea
-
Frantziako erregea
-
Gauten, Belgikan jaio
Historiako Inperio handiena sortu
Herentziagatik + konkistak
Espainako Karlos I. -
Gaztelako moriskoek nahitaezko bihurketa edo kanporatzea agindu zen - Ipar Afrikan babestu ziren.
Aragoiko moriskoak turkiarren eta berbereen aliatuak izan zitezkeen -
-
Tordesillasen giltzapetu -
Frantziarra, baina luteranismoa besarkatu eta Frantzian haien aurkako errepresioa hasi ondoren, ihes egin eta Basileara joan zen bizitzera.
Zwingliorekin harremanetan jarri zen eta bere ideia asko Calvinok 1536an (latinez eta 1541ean frantsesera itzulita) argitaratu zuen Institución de la religión cristiana liburuan agertzen dira. -
Tazones, Asturiasera iritsi zen
Cisneros kardinala harrera egiterakoan hil
Atzerritartzat jo
Amarengana joan bere boterea legitimizatzeko -
Luteroren 95 tesien kopiak egin eta europan zehar hedatu ziren
-
Saxoniako domingotar batek Leon X.a aita santuak San Pedro basilika berreraikitzeko ematen ziren limosnen truke ematen zituen induljentziei buruzko predikuaren aurkako suminezko erreakzio gisa
Luterok 95 tesi bidali zizkion Alberto de Brandeburgo Mainzeko artzapezpiku hautesleari -
ez zuten erresistentziarik jarri, nahiz eta protesta-ahotsak izan ziren, Juan de Zumel (Burgos) buru zutela.
Karlos I.ak legeak errespetatuko zituela zin egin zuen
Gorteek 600.000 dukatu eman zituzten, baldintzarik gabe -
ARAGOI: Erresistentzia handiagoa
Errege bezala onartu zuten
200.000 ducado eman zizkioten
KATALUNIA: Erresistentzia handia ere, hilabetez egon behar izan zuen bertan
Han, 1519ko ekainean enperadore hautatu zutela jakin zuen.
ESPAINIAKO KARLOS I. BILAKATU -
enperadore berria izendatzeko prozesua martxan
Zazpi printze hautesle:
Maguntzia, Treveris eta Koloniako artzapezpikuak
Bohemiako erregea
Palatino del Rin kondea
Saxoniako dukea
Brandeburgoko markgravea
Tradizionalki, hautatua Habsburgeko etxekoa zen
Beste hautagai batzuk:
Saxoniako Federiko
Enrike VIII.a
Frantzisko I.a Frantziakoa, besteak baino gehiago saiatu zen
Karlos I.ak 800.000 dukatu ordaindu
Zor handia, batez ere Alemaniako bankariekin: Fugger eta Welser familiak. -
Gizarte-gatazkak Valentzian (artisautzan) eta Mallorcan (artisautzan eta nekazaritzan)
Herri xeheak, nobleziari aurre jaun handien arbitrariotasunagatik eta zerga-salbuespenengatik
Moriskoen aurkako eraso asko, nobleei zerbitzatzen Gremioak armatuta turkiarren inbasio mehatxu, baliatu, hiriburua hartu
Errebeldeen barne-zatiketak (talde erradikalek jabetza pribatua suntsitzeko mehatxua egiten zuten) → Diego Hurtado de Mendoza erregeordearen tropek garaitu zituzten 1521ean
Azken saiakerak 1524 -
-
-
Bula erre Wittenberg-en jendaurrean
-
Erromako aitasantutza (1520): Aita santuaren autoritatearen ukapena; hitzaren menpe zegoela baieztatu zuen.
Manifestua nazio alemaniarraren noblezia kristauari (1520): Apaiz unibertsalaren doktrina, Eskritura fededun guztientzat ulergarriak direla, Elizaren autoritatearen aurkako azterketa askea eta kontzilioetara jotzeko eskubidea defendatu zituen.
Kristau askatasunaren eta Elizaren gatibu babilonikoaren tratatua (1521): Sakramentu kritika, transubstantziazioaren teoria zalantzan jartzea. -
Gatazka soziala: kapareak, abokatuak, artisauak eta kleroaren zati bat aristokraziaren kontra protestan. Artilearen inguruko liskarrak Burgos-Bilbao barnealdeko ekoizleen eta esportatzaileen artean. Toledo buru zuen matxinadak hiri-demokrazia sistema bat ekarri zuen. 1521ean, Villalarreko batailan matxinatuak garaituak izan ziren. Juan de Padilla, Juan Bravo eta Francisco Maldonado HIL
Ideiak: errege-boterea mugatzea, nobleziari galga jartzea, zergak murriztea. Erregeak garaipen lortu zuen. -
INPERIO OTOMANOA
-
Leon X.ak aita santua Luteroren 41 proposamen gaitzetsi bula baten bidez
-
"Kristauen arteko bakearen eta fedegabearen aurkako gerraren" IDEIA ZABALDUZ
-
Lutero eta bere aldekoen anatema - dogmaren kontrako zerbait esaten ari duela adierazten du
-
NOAINGO BATAILA -
-
Otomandarrek Rodas konkistatu zuten
- Jerusalemgo San Joan ordenako zaldunak kanporatu eta Maltara bidali
Rodas garrantzia estrategikoa zeukan -
Karlos V.ak Luterori eskatu bere doktrinan atzera egitea. Lutero hau ukatu eta ediktu baten bidez erbesteratua izan zen -
Karlos V. eta Enrike VIII. arteko ituna
Biek zekiten ez zela beteko
Karlos V.ak Enrike VII-rene ta Aita Santuaren babesa lortu
Ezkontza Maria Tudorrekin adostu (6 urte zituen) -
-
Dirua biltzeko. Batez ere: Gaztela, Amerika, Herbeherak
-
-
-
Irudiak ezabatu
Apaizen zelibatoa deuseztatu
Komentuak ezabatu eta haren ondasunak jendearengana zuzuendu
Eukaristia sakramentua ezeztatu -
Aurretik Frantzisko I. Milanesatua berreskuratzeko saiakerak egin (22,23)
Frantzisko I.a preso bukatu -
Karlos V.ak itsas botere eskasa zeukadalako eta Kataluniako flota ahulduz joan zelako
-
Karlos V. Milanesatua konkistatu zuen
FRA. -Piamonte eta Genova
ESP. - Napoli eta Sizilia -
Windsorreko Ituna apurtu -
Karlos V. Milanerria eta Borgoina exijitu. Frantziak Artois eta Flandiaren gainean zuen subiranotasuna uztea eskatu
-
Frantzia Madrilgo Ituna apurtu
Frantzia, Aita Santua, Venezia, Florentzia eta Inglaterra eta Italiako beste hiri batzuek osatu
Karlos V. gehiegizko botereari beldur -
Otomandarrek Hungaria konkistatu. Fernando I. (Karlñlosen anaia) Austriako artxidukea eta Bohemia eta HUngariako erregea bihurtu zen. Karlos V.enak kostata lagundu izan zion, Gaztela bere lehentasuna baitzen.
-
Enrike VIII. ezkontza deuseztatzeko eskatu zion A.S.ri
-
Karlos V. Aita Santua erasotzeko -
Otomandarrek Viena setiatu
Karlos V.ak erantzun eta turkiarrak kanporatu zituen -
6 printzeek eta 14 hiri protesta egin dieta berriaren aurka. Horregatik protestanteak deritzo
-
1532an turkiarrek Vienara egin zuten erasoaren ondorioz.
Bakeak su-etena ireki zuen: Alemanian inor ezin zen epaitu bere fedeagatik kontzilio bat egin arte
Protestanteen laguntzari esker, armada bat antolatu eta turkiarrak kanporatu zituzten. -
Frantzisko I. behartuta sinatu
Frantziak: Milan, Genova eta Napoliri uko egin, Arois eta Flandesen gaineko autoritatea Karlos V,ri eman, Espainiari 2milioi ezkutu ordaindu erregea (Frantzisko I.) erreskatatzeagatik -
30eko hamarkadatik aurrera indartuz joan zen Genovaren laguntzarekin
-
Zwigliok beldurra eragin eta armada kristau batek Zurich erasotu zuen. Zwiglio bera hil zen eraso hortan -
Ezkontza deuseztatzeko ezezkoa jaso
Legebiltzarrak Nagusitasun Akta onartu
Horrela Enrike VIII. ELIZ BURUZAGI BIHURTU -
Frantzisko I. Milanerria eskatu zuen bere semearentzat -
Karlos V.ak Tunisia erasotu zuen Frantziarekin sinatutako bakea aprobetxatuz
-
Frantzisko I. Savoia okupatu
-
Neurriak proposatu eragin gutxikoak
Kristau batasuna salbatzeko kontzilio ekumenikoa eskatu -
karlos V.ak bi hiri hauek okupatu Frantzisko I. okupazioari erantzuteko. Honengatik Afrikako kanpaina bertan behera utzi behar izan zuen.
Pauolo III. AIta Santua borroka hoonen bitartekaritza lanak egin zituen -
Ginebrako agintariak konbentzitu zituen ebangelio eta jainkoaren hitzaren arabera eliza bat eraikitzeko
horretarako Calvinori laguntza eskatu
Gatazkak sortu ziren eta biak erbesteratuak izan ziren Estrasburgora -
-
-
-
Karlos V.ak hainbat porrot jasan turkiarren aurka
-
-
Hamarkada osoko krisi ekonomikoa diru gehiago behar zutelako monarkek
-
-
Karlos V.aren flota handi batek Aljer eraso zuen - Hernan Cortés parte hartu izan zuen
Ekaitza egon zen
Lehorreratzean asedioa pairatu eta atzera egin behar izan zuten -
-
-
Karlos V.ak Alemaniako luteranismoarekin kezkatuta zegoenez Frantziarekin bakea behar zuen.
FRA.- Herbeherak, Napoli, Artois eta Flandiari uko
ESP.- Borgoinari uko
Orleanseko dukea (Frantzisko I. semea) Karlos V.aren alaba edo iloba batekin ezkontzea adostu -
Inglaterrak Normandia eraso
Karlos V.ak Frantzia eraso zuen Alemaniatik ia Pariseraino iritsiz -
-
-
Ez zen 1545. urterarte hasi Karlos V.ak ta Frantzisko I.arteko bakea arte
-
-
Setioa altxatzera behartua eta honek ondorio larriak izan zituen berarentzat
-
Karlos V:aren garaipena
Katolizismoa Alemania osoko erligioa bilakatu luteranoei hainbat kontzesio emanda. -
FRANTZIA
Frantzisko I. jarraitzailea -
1552an bertan behera nutzi lixkarren berpizteagatik
-
Inglaterra katolizismora bihurtzen saiatu. Aita Santuaren aurkako legeak indargabetu zituen Neurri hauek protestanteak erradikalizatu zituen -
Aliantza lortu Inglaterrarekin ezkontza honen bidez.
Maria azkar gaixotu eta hil zen ondorengorik gabe -
Alemaniako banaketa erligiosoa onartuz
-
Inperioa Fernando I. (anaia) eta Felipe II. (semea)ren artean banatu.
3 dokumentu bidez egin -
Karlos V.ri jarraitzen dio
-
Felipe II.ak Frantzia erasotu
-
Nagusitasun akta eta Uniformetasun aktak ezarri
Katolikoak gogor zapaldu -
Bakea status quo berri bat sortu - DIPLOMAZIAREn garaiari hasiera emanez.
ESP. VS FRA. lehia amaitu
Espainia Europan nagusi izan zen hanarkadetan zehar
Oinarri hauek PIRINIOETAKO BAKEA arte mantendu (1659) -
FRA: Uko Italiako asmoei, Savoia eta Piamonte Savoiakoa etxera itzuli, Korsika Genovara itzuli, Monferratoa mantuara itzuli - TRUKEAN iparraldeko muga sendotu, Calais kontserbatu, San Quintin berreskuratu, eta Metz, Toul eta Verdun mantendu zituen ESP: Frantziako konderria mantendu, Habsburgotarren boterea sendotzen zuen, Felipe II.ak Frantzia inguratuz Bakea ezkontza batekin adostu - Maria Tudor hil ondoren (1558) Felipe II.ak Isabel de Valoisekin ezkondu zen (Fra. Enrike II. alaba)
-
Erreforma katolikoaren oinarria izan zen.
II. Kontziliora arte finkatuta egon
- Sola Scriptura, Sola Fides, Solus Chriswtus doktrinen aurka
- Diziplina neurriak -
Felipe II.aren aurrean