-
Η Κρήτη κατοικήθηκε ήδη από τη Νεολιθική εποχή – ο πρώτος οικισμός στην Κνωσό χρονολογείται γύρω στο 7.000 π.Χ. -
Την εποχή του Χαλκού γεννήθηκε στην Κρήτη ένας πολιτισμός, τον οποίο ο πρώτος ανασκαφέας της Κνωσού, sir Arthur Evans, ονόμασε Μινωικό, από τον μυθικό βασιλια της Κνωσού Μίνωα. Η θέση της Κρήτης την έφερε από νωρίς σε επαφή με την Ανατολή, απ’ όπου οι Μινωίτες άντλησαν υψηλά τεχνικά και πνευματικά επιτεύγματα που τα προσάρμοσαν στα δικά τους μέτρα και τα εισήγαγαν στο υπόλοιπο Αιγαίο. Ο Μινωικός είναι ο πρώτος υψηλός πολιτισμός του προοϊστορικού Αιγαίου, αλλά και όλης της Ευρώπης.
-
Η μελέτη των ανθρωπολογικών δεδομένων της Νεολιθικής περιόδου, δείχνουν ότι στο ξεκίνημα της πρώιμης εποχής του χαλκού (2600 π.Χ.), ο πληθυσμός της ηπειρωτικής Ελλάδας, των Κυκλάδων και της Κρήτης αποτελείται από άτομα με ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά της μεσογειακής φυλής, που προερχόταν κατά πάσα πιθανότητα από ανατολικότερες περιοχές, αλλά είχαν αναμιχθεί σε αυτόν και βόρειας προέλευσης ανθρωπολογικά στοιχεία. -
-
Κατά την τρίτη χιλιετία π.Χ. η Κρήτη ήταν το κέντρο ενός εκτεταμένου δικτύου εμπορικών συναλλαγών χαλκού από τις Κυκλάδες και κασσίτερου από τη Μικρά Ασία.
-
Γύρω στο 2000 – 1900 π.Χ. αναγείρονται τα πρώτα ανάκτορα στην Κνωσό, τη Φαιστό, τα Μάλια και τη Ζάκρο, παρόμοια σε σχέδιο και κατασκευή με ανάκτορα στην Συρία.
Τα ευρήματα της περιόδου επιβεβαιώνουν τις σχέσεις του νησιού με την Ανατολή και την περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.
Η επαφή με τους μεγάλους πολιτισμούς της Ανατολής και της Αιγύπτου οδήγησαν σε
διοικητική οργάνωση (χρήση σφραγίδων και της γραφής, αρχικά με ένα σύστημα ιδεογραμμάτων και στη συνέχεια με τη συλλαβική Γραμμική Α). -
-
Το πρώτο ανάκτορο της Κνωσού κτίστηκε γύρω στο 2000 π.X. και καταστράφηκε από σεισμό γύρω στο 1900 π.X. Στη θέση του κτίστηκε σχεδόν αμέσως ένα νέο, λαμπρότερο ανάκτορο, που υπέστη όμως μία δεύτερη καταστροφή το 1700 π.X. Μετά τη δεύτερη καταστροφή του δεν εγκαταλείφθηκε, όπως τα υπόλοιπα ανάκτορα της Κρήτης, αλλά συνέχισε να κατοικείται και κατά τη διάρκεια της κατάκτησης της Κνωσού από τους Μυκηναίους, ως ένα από τα σημαντικότερα κέντρα της Μυκηναϊκής επικράτειας. -
Γύρω στο 1700 π.Χ., τα Μινωικά ανάκτορα καταστρέφονται από σεισμούς και γρήγορα ανακατασκευάζονται ακόμη πιο μεγαλοπρεπή. Είναι η περίοδος μέγιστης ακμής του πολιτισμού. Η Μινωική τέχνη φθάνει στο απόγειο της ακμής της νωπογραφίες με έντονα χρώματα κοσμούν τα ανάκτορα, περίτεχνα αντικειμένα από μέταλλα, ημιπολύτιμους λίθους, υαλόμαζα, φαγεντιανή και ελεφαντόδοντο. Την περίοδο αυτή, η Κρήτη ασκεί έντονη επιρροή σε ολόκληρο το Αιγαίο. https://www.youtube.com/watch?v=NEpJTxpRYpQ -
Η πιο πρόσφατη χρονολόγηση της ηφαιστειακής έκρηξης με ραδιενεργό άνθρακα 14 έγινε το 2006 σε ένα απανθρακωμένο κλαδί ελιάς που βρέθηκε στη Σαντορίνη μέσα στην ηφαιστειακή τέφρα της Μινωικής έκρηξης. Η χρονολογία που δίνει είναι το 1613 π.Χ. (+/- 13 χρόνια). Μολονότι όλες οι χρονολογήσεις δείχνουν περίπου το 1600 π.Χ. οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι αυτή έρχεται σε αντίθεση με ευρήματα από τις ανασκαφές στη Θήρα και την Αίγυπτο. Έτσι, η ακριβής ημερομηνία της έκρηξης παραμένει ακόμη σε εκκρεμότητα. -
Πολλές λεπτομέρειες και καλλιτεχνικές συμβάσεις υποδεικνύουν την Αίγυπτο ως την πλέον πιθανή πηγή έμπνευσης, αν και τόσο η τεχνική όσο και η αισθητική της Μινωικής ζωγραφικής έχουν ένα εντελώς διακριτό χαρακτήρα. Μάλιστα η τεχνική της νωπογραφίας (ο χρωματισμός της ζωγραφικής επιφάνειας όσο αυτή είναι ακόμη νωπή) ήταν μια Μινωική επινόηση του 17ου αι. π.Χ. (1700-1600 π.Χ.) που μεταδόθηκε αργότερα και στην Αίγυπτο και την Εγγύς Ανατολή. -
Η Μινωική κυριαρχία σταμάτησε βίαια γύρω στο 1500 π.Χ., όταν καταστράφηκαν σχεδόν ταυτόχρονα από σεισμούς τα περισσότερα ανάκτορα και πόλεις της Κρήτης.. Οι λόγοι της καταστροφής δεν είναι ξεκάθαροι. Οι επιπτώσεις της έκρηξης του ηφαιστείου της Θήρας λίγο νωρίτερα ήταν πιθανών ένας από αυτούς. Ωστόσο, η πτώση του Μινωικού πολιτισμού είναι πιο σύνθετη και ευθύνονται πολλοί παράγοντας (π.χ. αναπτυσσόμενα Μυκηναϊκά κέντρα, εξάντληση των ορίων της ίδιας της Μινωικής οικονομίας) -
Η Μινωική παράδοση, πάντως, παρέμεινε ζωντανή και μετά τις καταστροφές του 1500 π.Χ. Μάλιστα, η κατάκτηση της Κνωσού από τους Μυκηναίους γύρω στο 1450 π.Χ. άνοιξε το δρόμο για τη μετάδοση των λαμπρότερων Κρητικών επιτευγμάτων στην ηπειρωτική Ελλάδα: της ανακτορικής αρχιτεκτονικής, της γραφής (στη μορφή της Γραμμική Β) και της θρησκευτικής εικονογραφίας (μέσω των νωπογραφιών και των σφραγιδολίθων).
