Erdi Aroko Islama

Mahomaren jaiotza

570

Mahoma 570. urtean jaio zen Mekan (Arabiako herrian). Osabaren karabanetan egiten zituen bere badaiak, baina egun batean, joateari utzi zion Alaren deia heldu zitzaionean. Hortik aurrera erlijio monoteista bat ekarri zuen; Islama. Izen horrek, “Alari men egitea” esan nahi du eta bere jarraitzaileak musulmanak deitzen ziren.

Islamaren historiako lehen garaian

611

Islama sortu zen garaian, biztanleria tribuetan bizi zen Arabiako basamortuetan, nomadak ziren eta ahuntzak eta dromedarioak hazten zituzten. Askotan tribuen arteko gatazkak zeuden eta ez zegoen hori konpontzeko modurik. Erlijioa politeista zuten. Merkatariak ere bazeuden eta karabanetan zeharkatzen zuten basamortua. Ekialdeko eta Mediterraneoko produktuak salerosten zituzten. Hiri kokalekuak:Meka eta Medina. Meka zen hiri sakratua.

Hejira

622

1. urtean, Mahoma Mekatik kanporatu zuten; bere erlijioa oso gogaikarria zelako eta Mekan politeistak zirenez, ez zien ondo iruditu. Data hori Hejira deitzen zaio eta Musulmanen egutegiaren hasiera da.

Mahoma Mekara itzuli:

630

Biztanle batzuk Mahomaren jarraitzaileak ziren eta herritik kanporatu ziotenean, haiek, Medinan babestu ziren. Bertan, profeta izateaz gain, zibil eta militar ere bihurtu zen. Horiek horrela islamiar hedapenarekin hasi ziren eta hizkuntzarekin batera, arabiar guztiak batu zituen. Kanporatu eta 630. urtean Mekara itzuli zen arrakasta handiaz. Hortik aurrera, Musulmanek hedapen azkarra izan zuten eta lurrade handi bat menderatzea lortu zuten.

Mahoma hil

632

Gaixotasun baten ostean Mahoma 632.an hil zenean, musulmanek arabiar penintsula osoa kontrolatzen zuten eta erlijio islamikoa zabaldu zuen eskualde honetan, baita Siria eta Palestinako zati batean ere.

Musulmanak arabia kontrolatu

632

Mahoma hil zen urtean, Musulmanek arabai guztia kontrolatzea lortu zuten.

Kalifa Herri Ortodoxoa

Period: 632 to 660

632.urtean, mahoma hil ostean, profetaren senideak Kalifa Herriko buruak bihurtu ziren. Kalifa herri ortodoxoaren hiriburua Medina zen, gaur egungo Saudi (Arabian).

Al-Andaluseko kaliferria

Period: 632 to 1258

Mahoma hilda, inperio handi bat sortu zuen. Kalifa herria deitzen zen, bere burua Kalifa deitzen zen eta. Agintari politiko eta erlijiosoa zen, baita profeten ondorengoa ere.

Omeiatar Kalifa Herria

Period: 660 to 750

1. urtetik 750. urtera, Kalifa Herria Omeiar dinastiaren esku zegoen, haren hiriburua Damas izan zen, gaur egungo Siria.

661

661

661.urtean Ali kalifaren hilketaren ostean, (mahomaren lehengusu eta suhi-a) Omeiatarrak kaliferrira sartu ziren, horren ondoren, Musulmanek Mesopotamia, Siria, Palestina, Persiar golkoa, eta Egipto okupatu zituzten.

Musulmanek hain azkar hedatzearen arrazoiak

711

· Bisigodoen erresuma ahulduta zegoen
· Biztanleriak ez zien aurre egin
· Baskoien segurtasun gabezia

Guadaletako guda

711

VIII. mendearen hasieran, Iberiar penintsulan zeuden bisigodoak, gerra zibilean zeuden. 711.urtean, Bandoetako batek, Afrikako iparraldeko musulmanei laguntza eskatu zieten. Laguntzeko, musulmanek Iberiar penintsulan armada bat sartu zuten. Errodrigo erregea irabazi zuten eta Hispaniako konkistarekin hasi ziren. Musulmanek erraz garaitu zituzten bisigodoak Guadaleteko Guduan. Ordez, Afrika iparraldeko gobernadoreari, hau da, Tarikek Musari deitu zioten bisigodoen erresuma guztia konkistatzeko.

Mendeko emirerria

Period: 711 to 756

Konkistatik, VIII. mendera arte, Al-Andaluseko lurraldea omeiatarren inperioko probintzia bezala hartu zen. Etapa horretako Damasko burua emir bat zen eta diwan batek laguntzen zion gobernatzen.

Musulmanen hedapena

Period: 711 to 715

1. urtean, Musulmanak oso azkar hedatu ziren. Lau urte besterik behar izan zuten, iberiar penintsularen zati handiena konkistatzeko. Hartu ez zuten bakarra iparraldeko lurralde menditsuak izan ziren, adibidez, Bizkaia. Kontrolatu zuten eremu hari Al-Andalus deitu zioten. Europa konkistatzen ere saiatu ziren, baina han, Frankoek irabazi zituzten Poitiersen. Galera hori eta gero, musulmanak iberiar penintsulara bueltatu ziren.

Al-Andaluseko emirerria

Period: 711 to 1031

VIII eta X. mendeen artean, Al-andalusek independetzia asko irabazi zuten islamaren barruan. Hiru fase izan zituen.

Abbastar Kalifa Herria

Period: 750 to 1258

Abbastar dinastiaren hiriubrua Bagdan kokatuta zegoen, (Irak). VIII eta X. mendeen artean, herri honen politika eta lurraldea apurtu egin zen emirerri independienteak azaldu zirelako. Horretaz gain, beste Kaliferri batzuk sortu ziren, beraien artean omeiatarrak Kordoban eta Fatimatarrak Egipton.

Emirerri independientea

Period: 756 to 929

756.urtean, Abbastar Dinastiak gora egin zuenean, omeiar familiako kide batek, Al-Andalusen babesa hartu zuen eta Bagdadeko Kalifa Herriko emirerri independente bat sortu zuen. Emirra, Abd ar Rahman I.a zen.

Kalifa herria (Kordoba)

Period: 929 to 1031

1. urtean Abd ar Rahman III.ak bere burua kalifa izendatu zuen. Horrez gero hasi zen Kordobako Kalifa Herria. Al-Andalusak asko hasi ziren politika, ekonomia eta kultura arloan. Hiriburua, Kordoba zen Mendebaldeko Europako hiri garrantzitsuena izan zen garai hartan. Hala ere banaketei aurre egin behar izan zieten; arabiarren eta bereberren arteko borrokak, eta mozarabiarrekin eta muladiekin zituzten arazoak.Gero, Kordobako Kalifa Herria hainbat erresumatan edo taifatan banatu zen 1031. urtean.