Ιστοριογραμμή Ποντιακού Ελληνισμού

Εμπορικά ταξίδια στον Πόντο

1000 BCE

Περίπου στο 1000 π.Χ τοποθετούν οι μελετητές την πραγματοποίηση των πρώτων εμπορικών ταξιδιών στην περιοχή αυτή για την αναζήτηση κυρίως χρυσού και άλλων μεταλλευμάτων.

Έναρξη απικοισμού - Ίδρυση της Σινώπης

800 BCE

Η ιστορία του Ελληνισμού στον Πόντο έχει ως επίσημη αφετηρία την ίδρυση της Σινώπης στα βόρια παράλια της Μικράς Ασίας από Ίωνες ναυτικούς, Ο απικοισμός λοιπίν ξεκινά στα παράλια του Εύξεινου Πόντου ιδρύοντας τη Σινώπη σε εξαιρετικά στρατηγική θέση εξαιτίας του καλού λιμανιού της και της δυνατότητας ομαλής επικοινωνίας με τις γύρω περιοχές.
Παρουσίαση της Σινώπης του Πόντου

Ίδρυση της Τραπεζούντας

783 BCE

Το 783 π.Χ. ιδρύεται μία από τις σημαντικότερες πόλεις του Πόντου, η Τραπεζούντα.
Παρουσίαση της Τραπεζούντας

Ίδρυση της Αμισού (Σαμσούντας)

562 BCE

Το 562 π.Χ. οι Ίωνες της Φώκαιας ίδρυσαν την Αμισό (Σαμψούντα).
Παρουσίαση της Σαμσούντας

Η περιοχή της Κριμαίας αποτελεί στρατιωτικό και εμπορικό σταθμό

500 BCE

Τον 5ο π.Χ. αιώνα στα πλαίσια της πολιτικής της Αθήνας του Περικλή η περιοχή του Πόντου και ιδιαίτερα η Κριμαία αποτέλεσε τόσο στρατιωτική βάση όσο και εμπορικό σταθμό. Ο Περικλής ευελπιστούσε να καταστήσει την Κριμαία σταθμό ανεφοδιασμού της Αττικής και να αναπτύξει το εμπόριο των παράκτιων του Ευξείνου Πόντου χωρών.

Την εποχή του Μ. Αλεξάνδρου

334 BCE

Κατά την αλεξανδρινή εποχή οι ελληνικές αποικίες στον Πόντο εξακολουθούσαν να ευημερούν συμβάλλοντας σημαντικά και στην οικονομική άνθιση των ελληνικών πόλεων. Πολιτικά ήταν ανεξάρτητες και αυτοδιοικούμενες πράγμα που δημιουργούσε τις καλύτερες συνθήκες για τη διατήρησή τους. Σημαντικότατη αποικία αναδείχτηκε η Τραπεζούντα, η οποία διακρίθηκε στην ιστορία για την οικονομική της ευρωστία, την αυτάρκεια, τα έθιμα αλλά και για την αυτοθυσία των γηγενών απέναντι στους πλείστους εχθρούς.

Ίδρυση του Βασιλείου του Πόντου

302 BCE

Ο Μιθριδάτης Α’ Ίδρυσε το επανονομαζόμενο Βασίλειο του Πόντου και βασίλεψε σ' αυτό μεταξύ 302 Και 266 π. Χ.

Ρωμαϊκή εποχή

63 BCE

Το 63 π.Χ. και εφόσον οι Ρωμαίοι αντιλήφθηκαν τη γεωπολιτική σπουδαιότητα της περιοχής επέτρεψαν αρχικά την αυτοδιοίκηση στις ελληνικές αποικίες του Πόντου. Αυτό έδωσε μεγαλύτερη ώθηση για ανάπτυξη στους τομείς της τέχνης και των επιστημών καθώς οι γηγενείς αποδείχτηκαν άνθρωποι με ξεχωριστό πνεύμα και ταλέντο.

Ίδρυση του μοναστηριού της Παναγίας Σουμελά

386

Το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά ιδρύθηκε το 386 μ.Χ. από τους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο έπειτα από εμφάνιση της εικόνας της «Παναγίας Αθηνιώτισσας» σε σπηλιά των ποντιακών ορέων. Η θαυματουργή εικόνα, φιλοτεχνημένη από τον ευαγγελιστή Λουκά, αποτέλεσε ενωτικό άξονα των χριστιανών της ευρύτερης περιοχής και σημαντικό τόπο λατρείας. Το θεραπευτικό αγίασμα που έως τις μέρες μας ρέει από γρανιτένιο βράχο του μοναστηριού αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα θαύματα.

Ίδρυση της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας

1204

Η ώθηση για τη δημιουργία της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας δόθηκε από την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης, το 1204, από τους Σταυροφόρους.
Ουσιαστικά, μετά την ημερομηνία αυτή η Κωνσταντινούπολη δεν μπόρεσε να ανακτήσει την παλιά της αίγλη. Για την ανακατάληψη της Πόλης δημιουργήθηκαν τρία ελληνικά κράτη, με κέντρα τη Νίκαια, την Τραπεζούντα και την Ήπειρο. Το μακροβιότερο υπήρξε η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, η οποία επέζησε επί 257 χρόνια.

Το τέλος της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας

1461

Μετά το 1458 στο θρόνο ανέβηκε ο αδελφός του Δαυίδ Κομνηνός, ο τελευταίος αυτοκράτορας της Τραπεζούντας. Όχι ιδιαίτερα τολμηρός ο ίδιος, προδόθηκε και από τον πρωτοβεστιάριο Αμιρούτζη, ο οποίος τον έπεισε να παραδώσει την πόλη στον Μωάμεθ Β΄ ενάντια στη θέληση του πολιορκημένου λαού.
Ήταν το έτος 1461, το τέλος της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας.

Ίδρυση του Φροντιστηρίου της Τραπεζούντας

1682

Πυλώνας της παιδείας στον Πόντο ήταν το Φροντιστήριον Τραπεζούντος που ιδρύθηκε το 1682.
Οφείλει την ίδρυση και τη φήμη του σε έναν Πόντιο δάσκαλο της εποχής, τον Σεβαστό Κυμινήτη. Έπεσε σε αφάνεια τα πρώτα χρόνια του 18ου αιώνα αλλά επαναλειτούργησε το 1817 από τον Σάββα Τριανταφυλλίδη. Στεγάστηκε το 1902 σε ένα επιβλητικό τετραώροφο κτίριο στην παραλία της Τραπεζούντας το οποίο φέρει στοιχεία νεοκλασικισμού, με ιωνικούς κίονες και αετώματα.

Νέα εποχή ανάπτυξης για τον Πόντο

1910

Το 1910 η Βουλή των Νεοτούρκων στα πλαίσια της αναμόρφωσης του νομοθετικού συστήματος της Τουρκίας αποδέχτηκε την ύπαρξη χριστιανών εντός των περιοχών επιρροής των τουρκικών αρχών. Έτσι ξεκίνησε μια νέα εποχή ανάπτυξης για τον Πόντο. Οι Έλληνες του Πόντου κατάφεραν να προωθήσουν την παιδεία, τη λατρευτική ζωή, τις τέχνες, το εμπόριο, τη γεωργική οικονομία, τη βιοτεχνία, μεταλλουργία, τη ναυπηγική. Όλα έδειχναν ότι ο Πόντος εξελισσόταν σε μεγάλη δύναμη !

Μητροπολίτης Τραπεζούντας Χρύσανθος

May 18, 1913

Στις 18 Μαΐου του 1913 ο Χρύσανθος εκλέγεται Μητροπολίτης Τραπεζούντος επί της Πατριαρχίας του Γερμανού Ε΄ (1913-1918). Η ενθρόνισή του συμπίπτει με δραματικά γεγονότα που οδήγησαν στη Γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού.

Α' Φάση της γενοκτονία των Ποντίων

1914

Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου αναφέρεται σε σφαγές και εκτοπισμούς εναντίον Ελληνικών πληθυσμών στην περιοχή του Πόντου που πραγματοποιήθηκαν από το κίνημα των Νεότουρκων κατά την περίοδο 1914-1923.
Παρουσίαση πληροφοριών για την Γενοκτονία

Εκτοπισμοί Ελλήνων

1916

Το 1916 άρχισαν οι εκτοπισμοί των Ελλήνων με σκοπό το θάνατο από την πείνα και τις κακουχίες. Οι άντρες των πόλεων στέλνονταν μακριά, στο εσωτερικό, δήθεν για να εργαστούν, μα εκείνοι οι περισσότεροι πέθαιναν από τις κακουχίες και τον εξανθηματικό τύφο.
Σε λίγο άρχισε και ο εκτοπισμός στα χωριά. Μα τα γυναικόπαιδα, υποχρεωμένα να περνούν ψηλά χιονισμένα βουνά μέσα στην καρδιά του χειμώνα –ήταν Γενάρης– πέθαιναν σωρηδόν στο δρόμο απ’ το κρύο, την πείνα και τις αρρώστιες».

Β' Φάση της Γενοκτονίας

May 19, 1919

Στις 19 Μαΐου 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα για να ξεκινήσει τη δεύτερη και πιο άγρια φάση της Ποντιακής Γενοκτονίας, υπό την καθοδήγηση των Γερμανών και σοβιετικών συμβούλων του.

Λεηλασία της Παναγίας Σουμελά

1922

Το 1922 το μοναστήρι αφού λεηλατήθηκε και καταληστεύτηκε, κάηκε ολοσχερώς· η ύστατη πράξη βαρβαρότητας. Η εικόνα όμως της Παναγίας διασώθηκε

Μεταφορά τη εικόνας της Παναγίας Σουμελά στο Βέρμιο

1951

Το 1951 οι Πόντιοι μετέφεραν την εικόνα της Παναγίας Σουμελά από το Βυζαντινό Μουσείο στο νέο μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά που ανιστορήθηκε στις πλαγιές του Βερμίου.

Λειτουργία της Μονής της Παναγίας Σουμελά

Aug 15, 2010

Το Τουρκικό Κράτος έδωσε άδεια στο Οικουμενικό Πατριαρχείο για να τελεστεί στην ιστορική μονή η λειτουργία για την γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στις 15 Αυγούστου 2010.
Στην απόφαση να ανοίξει η μονή για μία ημέρα διεκδικεί μερίδιο και η Ρωσική Εκκλησία. Αυτή ήταν η πρώτη φορά ύστερα από 88 έτη που το μοναστήρι λειτούργησε ξανά ως εκκλησία, καθώς τα τελευταία χρόνια είχε μετατραπεί σε μουσείο.