antzinaroa

mesopotamia

8000 BCE

Mesopotamiako biztanleen ogibide nagusia nekazaritza zen. Labore garrantzitsuenak zerealak ziren, garagarra eta garia batik bat, eta hezetasuna eta karraskariak saihesteko, lurretik altxatuta eraikitako siloetan gordetzen zituzten.

Historia Hasiera

5000 BCE

Neolitikoan, gizon-emakumeek animaliak hezten eta zaintzen, landareak ereiten eta uzta biltzen ikasi zuten. Baina hori ez zen munduan toki guztietan aldi berean eta modu berean gertatu. Abeltzaintzan, batez ere, lan egiten zuten giza taldeak ganaduarentzat elikagai bila batetik bestera ibiltzen ziren, nomadak zirela esaten da.

egipto

3150 BCE

Nekazaritza zen Egiptoarren bizibide nagusia. Zerealak ereiten zituzten batez ere (garia, garagarra, oloa eta artatxikia), eta ogia eta garagardoa egiten zituzten horiekin, horiexek baitziren beren elikagai nagusiak; lihoa ere lantzen zuten, eta jantziak egiten zituzten, landare horretaz.

Minostar kultura

3000 BCE

Minostar kultura orain dela 5000 bat urte sortu zen.
urte inguruan, Kretako biztanleek kobrea erabiltzen hasi ziren, eta itsasontziak eraikitzen zituzten; horiekin, inguruko herriekin merkataritza-harremanak ezarri zituzten.

Grezia

1200 BCE

Greziako biztanle gehienen bizibidea nekazaritza zen. Zerealak, mahatsondoak, olibondoak, barazkiak, lekaleak eta fruta-arbolak landatzen zituzten, batez ere.

Garai Arkaikoa

800 BCE

Zibilizazio Mizenikoa eta ondoren bakarrik antzinako grezia bizimoduaren herrixka batzul geratu ziren. Erasotzekotan toki defengarriak eraiki ziren. Baina hirien artean istiluak egoten ziren antzeko kultur-ezaugarriak zituztela eta herri berekoak zirela uste zuten. Hirietako biztanleria oso azkar handitzen zen. eta zituzten lurrak oso emankorrak ez izateaz gain, ez ziren nahikoa eta gaizki banatuta zeuden; beraz, janari falta sumatzen hasi zen. Garai Arkaikoa amaitu zen V mendean.

Greziako bizimodua

776 BCE

Greziako biztanle gehienen bizibidea nekazaritza zen. Zerealak, mahatsondoak, olibondoak, barazkiak, lekaleak eta fruta-arbolak landatzen zituzten, batez ere. Horretaz gain, txerriak, ahuntzak, ardiak, behiak eta zaldiak hazten zituzten. Nekazaritzako teknikak oinarrizkoak ziren, eta lurraren kalitatea eskasa beraz, lana ez zen oso errentagarria. Estatuak olibondoak lantzea sustatzen zuen, olio-soberakina, biztanle guztiak elikatzeko beharrezkoa zen ale kopuruaz truka baitzitekeen.

Rómulo Eta Remo

753 BCE

Romulo mitologia erromatarreko pertsonaia mitikoa izan zen eta, tradizioaren arabera, Erroma hiriaren sortzaileetako bat izan zen. Bere anaia biki Remorekin batera, Romulo hiriaren sortzaile mitikotzat eta Erromako lehen erregetzat hartzen da. Romulok Erromako hiria sortu zuen Palatino mendian, K.a. 753. urte inguruan. K. a., erromatar tradizioaren arabera. Erromako lehen errege bihurtu zen eta denboraldi batez gobernatu zuen ekaitz batean misteriotsu desagertu aurretik.

Erromaren Demokrazio

509 BCE

K.a. 509. urtetik aurrera, gobernatzeko era berri bat ezarri zen: Errepublikaren garaian, Erroma izugarri hedatu zen. Hedapen hori, batzuetan konkista bidez eta beste batzuetan itunen bidez, lortzen zen.

Garai Klasikoa

500 BCE

K.a. 500 urtetik, Asia Txikian, gaur egungo Turkian, kokatuta zeuden polis helenikoak Persiarren menpe egon ziren. Horietako batzuk altxatu egin ziren, eta laguntza eskatu zieten gainerakoei, baita Atenasek eta beste polis batzuek erantzun ere. Horixe izan zen, Mediar gerren hasiera. Dario errege Persiarraren armadak menpean hartu zituen, ordea, eta Mileto suntsitu zuen, Persiarren lehen erasoei gogotik eutsi bazien ere. Gainera, Dariok gainerako polisak menpean hartzea erabaki zuen.

Pericles

495 BCE

Perikles (k. a. 495 C.- 429 a. Greziera modernoan, legelari, magistratu, jeneral, politikari eta hizlari atenastar garrantzitsua izan zen hiriko urrezko aroaren garaian (zehazki, Gerra Medikoen eta Peloponesokoen artean). Jantiporen semea izan zen, Micalako guduan persiarren aurka heleniar garaipena lortu zuena (479 K. a. eta Agaristerena, Klistenes legegile atenastar ospetsuaren iloba eta Alkmeoniden familia aristokratikoko kidea. Greziako estratega nagusia izan zen.

Garai Helenistikoa

323 BCE

vHerriek hartzen zuten lurraldearen iparraldera Mazedonia zegoen. Bertako biztanleek atzerritartzat hartzen zituzten heleniarrak, izan ere, grekoaren antzeko hizkuntza batean mintzatzen baziren ere, beren gobernu-modua nahiko desberdina izateaz gain, oso ekonomia-maila oinarrizkoa zuten. Gainera, lurralde horretan ia ez zegoen herririk.

Erromaren Arkitektura.

200 BCE

Arkitektura Erromatarra forma grekoen jarraipena da, berrikuntza tekniko batzuk txertatu ziren arren, arkua eta ganga, batez ere. Erromatarrek egin zuten:
Herri-lanak (akueduktuak, galtzadak, zubiak etab.).
Eraikin zibilak (termak, basilikak…).
Ikuskizunetarako eraikinak (zirkuak, antzokiak, anfiteatroak etab.).
Oroitzapenerako eraikinak (garaipen-arkuak, zutabeak…).
Erlijio eta hileta-eraikinak.

Eskulturak Erroman

200 BCE

Eskultura erromatarraren barruan, erretratua nabarmendu zen, batez ere. Lantegi handietan egiten ziren, eta beren xede nagusia, garai hartako pertsonaia garrantzitsuenen oroitzapenak, enperadoreenak, senatarienak, jeneralenak eta abarrenak hilezkor bihurtzea zen; errealismo handiko estatuak ziren, nahiz eta askotan gorputza egiteko eredu bera erabiltzen zen eta burua baino ez zitzaion aldatzen, bezeroaren eskaeraren arabera.

Erromaren hasiera

27 BCE

Erroma, Italiako penintsularen erdian dago, Lazio eskualdean, hain zuzen ere. Tiber ibaiaren ertzeko muino batzuen gainean kokatutako herria, enklabe paregabe bihurtu zen, iparraldearen eta hegoaldearen arteko pasabide natural izateak merkataritza kontrolatzeko aukera eman baitzion. Horrek eskualdearen hazkunde demografikoa eta ekonomikoa bultzatu zituen, baita instituzio batzuen inguruan bildutako elkarteetan biztanle ugari pilatzea ere.

Jarduera ekonomikoak Erroman

27 BCE

Erromatarren munduan, nekazaritza zen ekonomiaren oinarria. Inperioko bazter guztietan zehar, nekazariek ustiatzen zituzten nekazal-koloniak sortu ziren. Erromatarren mundua, meatzaritza garrantzi handiko jarduera izan zen ere. Lanabesak, armak eta luxuzko produktuak egiteko behar zituzten metalak meategietatik lortzen zituzten.

Erromatarren erlijioa

27 BCE

Erroman, Antzinaroko ia zibilizazio guztietan bezala, erlijioa politeista zen. Hasieran, erromatarrek naturako indarrak gurtzen zituzten: zerua, itsasoa, etab. Grezia konkistatu ondoren, erromatarrek greziar jainko-jainkosak bereganatu zituzten, baina izena aldatu zieten.

Erroma

27 BCE

Erromatar aberatsen etxeek domus izena zuten, eta familia bakarreko etxeak ziren. Patioa (atrio) eta putzua (impluvium) euri-ura bildu ahal izateko, eta baita lorategia ere (peristilo) zeuzkaten. Patioaren inguruan, gelak zituzten (cubicula). Gizarte erromatarraren ezaugarri nagusietariko bat, biztanleen arteko desberdintasunak izan ziren. Ikusgarriena gizon-emakume askeen eta esklaboen arteko bereizketa zen.

Roma Imperioaren Amaiera

476

476ko irailean, Mendebaldeko Europako erromatar inperioa, 500 urtez egon zen baina bandalo, ostrogodo eta bisigodoen inbasioen ondorioz erortzen ari zen superestatua zentralizatua, existitzeari utzi zion.

Istorioaren amaiera

1952

El fin de la historia es un concepto, o una idea, que surge en La Fenomenología del Espíritu de Hegel, y que con posterioridad fue reinterpretado en el siglo XX, primero por Alexandre Kojève, y luego por Raymond Abellio en 1952